Çelik donatı nedir? Yapıların gücünü artıran vazgeçilmez unsur!
Betonarme yapılarda sık görülen çelik donatı nedir, ne işe yarar? Çelik donatılar hangi özelliklere sahiptir ve nasıl güçlendirilir? Yetgin Cıvata olarak sizlere bu konular hakkında bilgi vereceğiz.
Yaşam ve iş alanlarımızı oluşturan betonarme yapılarda güçlendirme çalışmaları sırasında kullanılan malzemelere çelik donatı denmektedir. Çelik donatılar adından da anlaşılacağı üzere ana maddesi çelikten üretilir. İnşaat demirleri olarak da adlandırılan yapılar betonlar arasında yerleştirilerek oluşturulan yapıda dayanıklılığı destekler.
Uzmanlar tarafından tasarlanan inşaat alanlarında tek başına betonarme yapılar kullanmak yetersizdir. Çünkü bu yapılar çekme gücüne dayanıklı halde değildir. Deprem gibi yüksek çekim yüküne sahip olan durumlarda kırılıp, yıkılabilir. Alanların daha güvenli ve yaşanabilir hale gelebilmesi amacıyla çelik donatılar çeşitlerine, boyutlarına ve özelliklerine göre seçilerek kullanılır.
Sağlam yapılar inşa etmek için “Çelik donatı nedir?”, öğrenin!
Çelik Donatı Çeşitleri ve Özellikleri
Günümüzde üretim firmaları tarafından inşaat alanlarındaki ihtiyaca göre farklı yapılarda çelik donatılar üretilir. Üretim aşamasında dikkat edilen özellikler dolayısıyla değişik isimlerde çelik donatılar görebilirsiniz. Bu donatıların her biri farklı özelliğe ve üretim şekline sahip olup özel olarak tercih edilir.
Çelik donatı nedir? Güçlü temellerin anahtarı!
Her ne kadar çelik donatılar kaliteli ve dayanıklı bağlantılar sunsa da her proje ortak bir amacı gütmez. Bazı alanlarda esneklik gerekirken bazı alanlarda güçlü bağlantılar sağlanmalıdır. Bu yüzden çelik donatı çeşitleri özelinde araştırma yaparak doğru seçim yapılmalıdır. İşlemlerin sonucunda depreme ve çevre koşullarına dayanıklı yapılar böyle elde edilir.
- Nervürlü Çelik Donatılar
Nervürlü çelik donatılar betonarme yapılarda sürtünmeyi ve tutunma gücünü arttırmak için kullanılan türlerdendir. Betonarme yapılarda özellikle beton mukavemetini yükseltme gibi amaçları gütmektedir. Girintili çıkıntılı yapısıyla bilinen nervürlü çelik donatılar betonarme alanların vazgeçilmez ürünlerindedir.
Kalite açısından da önem arz eden nervürlü çelik donatılar özellikle deprem felaketlerine karşı dayanıklıdır. Betonarme yapıların söz konusu bağlantılarını sağlamak gibi görevleri bulunurken görece daha noksan alanların da dayanıklılığını sağlar. Bu yüzden deprem ya da diğer doğa olaylarına karşı yapıları güçlendirir.
- Düz Çelik Donatılar
Ekstrem bir özelliği bulunmamakla birlikte düz çelik donatılar dışarıdan değişik yapıya sahip değildir. Girinti ve çıkıntıları olmayan bu donatılar düz çimento kullanılması gereken yerlerde tercih edilir. Hayata geçirilen yapılarda çelik takviyeli çimento beton yapısı olan RCC temel olarak yer alır. Söz konusu donatılara bu yüzden ‘donatı demiri’ dendiği de bilinir.
- Paslanmaz Çelik Donatılar
Adından da anlaşılacağı üzere paslanmaz çelik donatılar görece diğerlerine nazaran korozyona göre dayanıklıdır. Dışarıdan gelen sıcaklık, nem ya da sıvı gibi durumlara rağmen paslanma meydana gelmez. Paslanmadığı için kullanım ömrü uzun olan bu yapılar özellikle sıvıyla temasın sık görüldüğü yerlerde kullanılır. Sadece betonarme yapılarda tercih edilmediğini de söylemek gerekir.
Kısacası, “Çelik donatı nedir?” sorusunun en temel cevabı: Depreme dayanıklı binaların temel unsuru!
Çelik Donatıların Kullanım Alanları
Dayanıklı yapılar için çelik donatı nedir ve nasıl kullanılır?
Çelik donatılar genel anlamda betonarme yapılarda yani inşaat alanlarında yaygın olarak tercih edilir. Fakat tek başına inşaat alanını örnek göstermek oldukça yanlıştır. Çünkü güçlendirme ve dayanıklılık oluşturulması gereken farklı sektörlerde de yaygın olarak yer alacaktır.
- Prefabrik Yapılar: Prefabrik sanayi yapılarında genel olarak çelik donatılar tercih edilmektedir. Söz konusu yapıların birleştirilmesi ve sağlamlaştırılması amacıyla şekil verilerek donatılar kullanılır.
- Baraj ve Kanallar: Baraj ve kanalların suya karşı dayanıklı hale gelmesi ve açma-kapama görevi yapması için oluşturulan betonarme yapılar vardır. Bu betonarme yapıların dayanıklı olması amacıyla çelik donatılar çok önemlidir.
- Toplu Yaşam Konutları: Herkesin yaygın olarak bildiği konut yapımlarında çelik donatılar tercih edilir. En yaygın kullanılan ve inşaat sektörünün vazgeçilmez parçalarıdır.
- İstinat Duvarları: İstinat duvarlar inşaat alanlarının kenarına ya da yıkım tehlikesi olan alanlara kurulur. Toprak kayması gibi olasılıklara karşı direnebilmesi amacıyla çelik donatılarla desteklenir.
- Temel Uygulamaları: Herhangi bir inşaat yapısının temel atma aşamasında çelik donatılar kullanılır. Temellerin daha sağlam olması, temelin güçlendirilmesi ve yapılandırılması için tercih edilir.
- Su Alanına Sahip İnşaatlar: Paslanmaz çelik donatılar özellikle su alanına sahip olan yerlerde kullanılır. Bu sayede suyla temas halinde olan çelik donatılarda uzun vadede paslanma gibi sorunlar görülmez.
- Duvar ve Döşemeler: İnşaat alanlarında başta olmak üzere duvar ve döşeme alanlarında çelik donatılar seçilir. Alanın boyutuna ve kullanım amacına bağlı olarak donatılar seçilir.
Çelik Donatıların Avantajları ve Dezavantajları
Her malzemede olduğu gibi çelik donatılarda da avantaj ve dezavantajları bulunur. Kullanılacağı alanda bu avantaj ve dezavantajlara göre karar vermek gerekir. Alınacak sonuçları etkileyecek bir durum olması aynı zamanda güvenlik amacı da gütmesinden ötürü bahsedeceğimiz bilgiler önem arz edecektir.
Çelik donatı avantajları şu şekildedir:
- Dayanıklı Yapılar
Çelik donatıların izotrop ve homojen yapıları bulunur. Bundan dolayı her bir noktasının dayanıklılık gücü oldukça yüksektir. Üzerine binen betonarme yapılara ya da diğer kuvvetlere karşı dayanıklılık gösterir bu da gerilimleri sündürmesine yol açar. Bir bakıma emerek etkisiz hale getirir.
- Hafif Olması
Kulağa tuhaf gelse de çeliklerin esnek yapıları bulunur. Küçük yapılarda özellikle kolon-kiriş bağlantılarını sağlarken hafif bir durum ortaya çıkarır. Ağırlığın azaltılması kullanılan malzeme sonrası ortaya çıkan yapının dayanıklılığını arttırır. Diğer yapılara oranla tam %50 daha hafiftir.
- Elastik Yapılı
Birçok üretim malzemesine kıyasla elastik yapılı olması dikkat çeker. Ahşaba göre 10 kat, betonarme yapılara göre ise 20 kat daha elastiktir. Bu sayede az oranda sehim oluşturur. Yani küçük kesitler oluşmasına neden olur.
- Tasarım Çeşitliliği
Çelik donatı ve yapılarda esneklik tasarımsal anlamda da fazladır. Bölücü duvarlar oluşturularak yapıların değişmesini, şekil olarak farklılaşmasını sağlar. Bölme duvarları taşıyıcı görevi olmadığı gibi işlevlere göre kuvveti kaldırabilir ya da tasarıma göre yer değişikliği sağlanmak üzere kullanılır.
- Uzun Kullanım Ömrü
Doğada çeliklerin varlığı oldukça uzun bir süredir bulunur. Temas ettiği diğer malzemeler bulunsa da kullanım ömrünün uzun olduğu bir gerçektir. İşlevselliğini tamamlasa da çelik doğada her zaman çelik olarak kalmaya devam eder.
- Depreme Dayanıklı Olması
Deprem gibi yüksek çekim gücü olan olaya karşı kırılmama özelliğine sahiptir. Çünkü elastik yapısından ötürü tekrarlayan çekim güçlerine karşı direnç gösterir. Düşey ve yatak yüklere karşı dayanıklığından dolayı deprem riski olan alanlarda çok fazla kullanılır.
- Sürdürülebilirlik
Çeliklerin %100 geri dönüştürülebilir bir yapısı bulunur. İşlevselliğini tamamlayan çelikler uygun ortamlarda tekrar dönüştürülebilir. Hatta günümüzde üretilen çeliklerin %37’si geri dönüştürülebilir yapılardan elde edilmiştir.
Çelik donatıların dezavantajları da elbette bulunur. Genel olarak çelik yapıların dezavantajları ise şunlardır:
- Korozyona karşı çok fazla direnç gösteremez. Zaman içerisinde paslanma ve korozyon oluşabilir. Ancak bakımla bu dezavantaj giderilebilir.
- Yangın oluştuğunda çelikler tamamen yanmaz ancak işlevselliklerini kaybedebilir. Yüksek ısı ve sıcaklığa karşı olumsuzluk gösterebilir.
- Her yapıda olmamakla birlikte küçük kesitlerde yüksek yüke maruz kalan demirlerde burkulma meydana gelebilir.
- Çelik taşıyıcılar deprem ya da farklı sebeplere bağlı olarak sürekli titreşime maruz kalırsa yorulabilir. Yani taşıyıcı görevini tam olarak yerine getiremez.
Çelik Donatı Hangi Bağlantı Elemanlarıyla Daha Güvenli Hale Getirilebilir?
Günümüzde genel olarak çelik donatılar güvenli kabul edilse de birlikte kullanılacak bağlantı elemanları ile bu durum arttırılabilir. Yaşam alanlarında daha güvenilir, korunaklı alanlar oluşturmak için farklı bağlantı elemanlarının kullanıldığı görülür. İşte, çelik donatılarla birlikte sık kullanılan ve güvenli hale getiren bağlantı elemanları:
U Bolt ve Cıvatalar ile Sağlam Bağlantılar
U boltlar, şeklinden ötürü bu isimlendirmeye sahip olan bir tür bağlantı elemanıdır. Betonarme yapılarda, çelik donatılarda sık kullanılan u bolt kelepçe temelde sağlamlaştırma görevi görür. Duvar ve kiriş, kiriş ve kolon bağlantılarını sağlar. Aynı zamanda kelepçeler sayesinde yapılardaki karmaşa ortadan kaldırılarak sabitleme, alan açma özelliği elde edilir.
Söz konusu u bolt kelepçelere iki uca sahiptir. Bu uçlar var olan üründen geçirildikten sonra iki tarafına da cıvata uygulanır. Cıvatalar u bolt kelepçelerin sabitlenerek yerinden çıkmasına engel olur. Temel atma gibi aşamalarda çelik noktalarında bir arada bulunması, bağlantılarının sağlanması adına önem arz eden bir durumdur.
Ankraj Elemanları ile Çelik Donatı
Ankraj elemanları temel olarak betonla işleme geçilmesi üzerine üretilmiş bir bağlantı elemanıdır. İnşaat alanında betonla temas sağlaması gereken yapısal tüm ürünleri bağlama görevini üstlenir. Silindirik yapıda olan bu bağlantı elemanları somunlarla sıkılarak hareket etme ya da çıkma gibi durumların önüne geçilir. L Ankraj ve J Ankraj olarak stoklarda mevcuttur.
Dübeller ve Çelik Ankraj Çivileri
Kullanılacağı alana göre farklı baş yapısı ve uzunlukta olan dübeller bağlantıları sağlamak için vazgeçilmezdir. Betonarme ve çelik donatılarda da sık sık kullanılmaktadır. Birden fazla ürünü ya da tek bir ürünü bir alana sabitlemek amacıyla tercih edilir.
Dübeller uzun yapıları sayesinde ürünlere geçerek bu ürünlerin birbirine tutunmasını sağlar. Bağlantıyı en iyi şekilde sağladığı gibi çelik ankraj çivileri ile kullanılarak daha da kuvvetli hale getirilir. Örneğin bu çiviler sayesinde yapının taşıyabileceği yükü arttırabilir, daha dayanıklı yapılar oluşturabilirsiniz.
Hangi sektörde çalıştığınız fark etmeksizin; kaliteli, dayanıklı ve uzun kullanım ömrüne sahip bağlantı elemanları kullanmak istemez misiniz? Yetgin Cıvata olarak sizlere çelik donatılarınızı güçlendirecek tüm bağlantı elemanlarını sunuyoruz. Hemen iletişime geçin.
Dikkatinizi Çekebilecek Diğer İçerikler: